Latince adı
Periplaneta americana
Dış görünüm
UZUNLUĞU
Yetişkinleri 50 mm’den (3 inç) biraz daha uzun olabilmektedir.
RENGİ
Yetişkin Amerikan hamam böcekleri, kırmızımsı kahverengi ya da akaju rengindedirler. Başlarının arkasındaki bölge sarı şeritle çevrelenmiştir.
Üreme
Dişi Amerikan hamam böcekleri, yumurtaları için koruyucu keseler yaparlar. Bu keseler kapsül şeklindedir. Hamam böceği kapsülü oluşturduktan sonra sıcak ve nemli bir yere bırakır. Ortalama bir Amerikan hamam böceğinin kapsülünde yaklaşık 16 yumurta bulunur.
Yumurtalar çatladıktan sonra kapsül şeklindeki keseden küçük yavru hamam böcekleri çıkar. Bu henüz gelişmemiş böcekler büyüdükçe kabuk değiştirirler. Eğer yiyecek bolsa, Amerikan hamam böcekleri yumurtadan erişkinliğe 5½ ay gibi kısa bir sürede ulaşırlar.
Davranış ve beslenme
Hem dişi hem de erkek Amerikan hamam böceği uçabilir. Hamam böcekleri büyüdükçe kanatları gelişir.
Amerikan hamam böcekleri normalde açık havada yaşarlar. Sıcak ve nemli olan çiçek tarhları ve malçların altı gibi alanları tercih ederler. Amerikan hamam böcekleri, Türkiye’de şehirlerde, özellikle kanalizasyon sistemlerinde oldukça yaygındırlar.
Amerikan hamam böcekleri, evlere su ya da yiyecek bulmak için girer. Pencere bantları hasar görmüşse kapıların altından kolaylıkla geçebilirler. Bu hamam böcekleri için bodrum camları ya da garajlar da oldukça yaygın giriş yerleridir. Amerikan hamam böcekleri evlere girdikten sonra genellikle banyoya, mutfağa, çamaşırlıklara ve bodrumlara giderler.
Amerikan hamam böcekleri dışarıda yaprak, küçük odun parçacıkları, mantar ve yosun yiyerek beslenirler. Aynı zamanda küçük böcekleri de yerler. İç mekanlarda elektrikli ev aletlerinin altında, boruların içinde, mutfak dolaplarında ve yerlerde yiyecek ararlar. Buldukları yiyecek kırıntıları, artıkları ve dökülmüş yemeklerden beslenirler. Ayrıca gece bırakılmış olan ev hayvanlarının yemlerini de yerler.
AMERİKAN HAMAM BÖCEĞİ İSTİLASI BELİRTİLERİ
NERELERDE GÖRÜLÜRLER?
Ev sahipleri bu hamam böceklerini aktif halde görebilirler. Amerikan hamam böcekleri çok hızlı koşabilirler ve genellikle karanlık yerlere hızlıca kaçarlar. Eğer ürkerlerse bazen uçtukları da olur.
DIŞKILARI
Amerikan hamam böceklerinin dışkıları küçüktür ve bazıları bunları fare dışkısı sanır. Amerikan hamam böceklerinin dışkılarının kenarlarında çizgiler vardır ve uçları küttür. Halbuki fare dışkısının uçları sivridir. Fareler, kendilerini yaladıkları için dışkılarında tüyleri de bulunur.
YUMURTA KAPSÜLLERİ
Amerikan hamam böceğinin yumurta keseleri yaklaşık 38 mm uzunluğundadır. Kırmızımsı ya da kahverengimsi siyah tonlarında koyu renktedirler. Ev sahipleri çoğu zaman bu yumurta keselerini bodrumda, çamaşırlıklarda ya da mutfaklarda bulurlar. Bazen de yumurta keseleri dolapların altında ya da ev aletlerinin arkasındadır. Amerikan hamam böcekleri, yumurta kapsüllerini garajlarda ya da barakalarda depolanmış eşyaların arkalarına bırakırlar.
KÖTÜ KOKU
Hamam böcekleri “agregasyon feromonu” da denilen bir koku üretirler. Bu kimyasal maddenin yarattığı koku hamam böceklerinin gruplar haline bir arada kalmalarını sağlar. Bazılarına göre bu feromonların küflü bir kokusu vardır. Hamam böceği nüfusu arttıkça hassas burunlu olan insanlar bu kokuyu hissetmeye başlayacaktır.
NEDEN EVLERE GELİRLER?
Amerikan hamam böcekleri, evlere su ve yiyecek bulmak için girerler. Eğer pencere bantları hasar görmüşse, kolaylıkla kapıların altından geçebilirler. Bu hamam böcekleri için bodrum camları ya da garajlar da oldukça yaygın giriş yerleridir. Amerikan hamam böcekleri evlere girdikten sonra genellikle banyoya, mutfağa, çamaşırlıklara ve bodrumlara giderler.
Amerikan hamam böceği istilası ne kadar ciddi bir olaydır?
Hamam böcekleri çok pis böceklerdir. Hastalık yayarlar, yiyecekleri kirletirler ve alerjilere, hatta astıma yol açarlar. Hamam böcekleri, çürümüş maddeler arasından ve kanalizasyondan geçerken bacaklarına ve gövdelerine mikroplar bulaşabilir ve onlar da bu mikropları yiyeceklere ya da yiyeceklerin bulunduğu yüzeylere taşıyabilirler. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, ishal, dizanteri, kolera, cüzzam, veba, karahumma ve ayrıca polio gibi viral hastalıklara da yol açan organizmaları taşıdıkları düşünülmektedir.
Hijyen Pest kontrol İlaçlama, hamam böceği nüfusunu azaltmak için insanları gereksiz yiyecek ve su kaynaklarını kaldırmaya, bütün çatlakları ve delikleri kapamaya, süpürmeye ve kartonların ve kâğıtların bulunduğu barınakları kaldırmaya teşvik eder. Ciddi bir hamam böceği istilasını kontrol altına alabilmenin en etkin yöntemi, hangi cins hamam böceğinin istila etmiş olduğunu tespit etmek için bir uzman bir ilaçlama firmasından hizmet almaktır.
Peridomestik bir böcek cinsi olup genellikle dış mekanlarda yaşarlar. Türkiye’nin nispeten sıcak bölgelerinde çiçek tarhları ve ağaç çevreleri gibi gölgelik ve rutubetli alanları tercih ederler. Türkiye’nin daha ılıman ve soğuk şehirlerinde ise genellikle kanalizasyonda ve borularda yaşarlar. İklim değişikliği ve yiyecek kıtlığı, iç mekanlara yönelmelerine yol açabilir.
Amerikan hamam böcekleri, içeriye girdikten sonra nemli ve rutubetli ortamları tercih ederler. Yeterli yiyecek ve su kaynağı varsa kuru yerlerde de yaşayabilirler. Bu böcekler 22 ile 27 derece ortam sıcaklıklarını tercih ederler. Amerikan hamam böceği nüfusu evi istila ettiğinde, bu böcekler hem nemli alanlara hem de yiyeceklerin saklandığı ve hazırlandığı yerlere giderler. Lokanta ve pastane gibi endüstriyel ortamlarda, kazan dairesi ve buhar tünellerinde bulunabilirler. Oturulan evlerde ve ticari binalarda, genellikle binaların zemininde ve peyzaj alanlarında yaşarlar.
Amerikan hamam böcekleri orta derece uçan hayvanlardır. Ayrıca, diğer evcil hamam böcekleri çatlaklarda ve deliklerde saklanmayı tercih ederken Amerikan hamam böcekleri ise açık ortamlarda toplanırlar. Tatlı yiyecekleri sevseler de çürümekte olan maddeleri tercih ederler.
AMERİKAN HAMAM BÖCEĞİ ZARARLARI
Ölmüş bir hamam böceğinde protozoon , bakteri ve virüs gibi hastalık üreten organizmalar bulunur.Bu organizmaları bünyesinde barındıran bir hamam böceğini yiyen başka Amerikan hamam böceği de doğal hastalık taşıyıcısı olmaktadır. İnsanlarla yada evcil hayvanlarla direkt yada dolaylı temasta bulunan Amerikan hamam böcekleri beslenme bozukluklarına ve gıda zehirlenmesine neden olurlar. Ayrıca bu hastalıklara neden olan organizmalar hamam böceği bacaklarında ve vücutlarında besin ve mutfak eşyaları üzerine taşınır.Nişastalı yiyecekler, tatlılar ve et hamam böceklerinin en sevdiği yiyecekler olsa da bir hamam böceği asla aç kalmaz, gerekirse yere düşen bir saçı, kendi dışkısını, hatta arkadaşının ölüsünü bile yiyebilir. Duyargaları sayesinde çok hafif hava akımlarına bile duyarlıdır; öyle ki, potansiyel bir tehlikeden saniyenin 52/1000’si gibi bir zamanda kaçmayı başarabilirler. Dizanteri, Gastroenteritis, Antrax, Pnomoni, Hepatit, Mantar hastalıkları, alerjen reaksiyon gibi çeşitli hastalıkların mikroplarını taşırlar. Bazı türlerinin kanları beyaz renklidir. Dünyanın en büyük hamamböceği Güney Amerika’da görülür ve yaklaşık 15 cm. uzunluğunda olup iki kanat arası uzunluğu 30 cm. civarındadır.
Evde açıkta kalan yiyeceklere de kokusunu, salgısını, dışkısını ve dolaştığı pis yerlerdeki mikropları bulaştırarak hem yiyeceklerin yapısını bozar hem de etrafa mikrop saçar. Hamam böcekleri, genellikle E. coli ve Salmonella isimli bakteriler ile yiyecekleri parçalamakta, bu nedenle dokundukları yerler temizlenmeli, göz ardı edilmemelidir. Ağzı açıkta kalmış bir meyve tabağının üzerinden, gece siz uyurken kaç tane hamam böceğinin dolaştığını ve o meyvenin tadına baktığını asla bilemezsiniz. Alkollü içecekler de Amerikan hamam böceklerinin beslenme ve ilgi alanları arasındadır. Hamam böceği dışkıları ve dökme derileri, cilt döküntüleri, sulanmış gözler ve hapşırma, burun pasajlarının tıkanması ve astım gibi pek çok kişilerde alerjik rahatsızlıklara sebep olduğu bir dizi allerjene de sahiptir. Özellikle büyük metropollerde yapılan araştırmalara göre; alt yapısı sağlam olmayan, daha yoksul kentsel bölgelerde yaşayan çocukların astıma yakalanmaları ile hamam böceklerinin arasında doğru orantı olduğu tespit edilmiştir. Amerikan hamam böceği insanın ağzına girmese de hamam böceği dışkısı ve zamanla ölü böceklerin vücut kısımlarına maruz kalmak bile alerjileri ve astımı tetikleyebilir. Amerikan hamam böceği olarak da isimlendirilen bu türün üzerinde 14 milyon bakteri olduğu saptanmıştır. Hatta yapılan araştırmalarda kalorifer böceklerinin kanserojen madde taşıdıklarını bile ortaya çıkartmıştır.
Mükemmel bir yaradılışa sahip bu zararlı canlıların yaşam alanlarında var olduğunu bilmek ve örneğin mutfak dolaplarının içinde dolaştığını anlamak bile insanı rahatsız etmektedir. Aslında doğrudan fiziksel zararları yoktur, insanları ıssırmazlar ve kan emici özellikleri yoktur. Fakat gerek görüntüsü gerekse varlığından haberdar olmak insanı oldukça rahatsız edebilir. Bu durum bazı kişilerde psikolojik sorunlara yol açabilir. Amerikan hamam böcekleri orta derece uçan hayvanlardır. Bu sayede taşıdıkları mikropları hızlı bir şekilde bulaştırabilirler. Yeni doğmuş bebeklerin yada evcil hayvanların üzerinde dolaşma ihtimalleri bile insanın bu canlıdan uzak durması için yeterli bir sebeptir. Antalya’nın bir turizm kenti olması ve yerli yabancı turistlerin yoğun olarak tercik ettikleri göz önünde bulundurulduğunda ve bu yabancı turistlerin bulundukları ülkelerde bizim kurtulmaya çalıştığımız hamam böceklerinin üretimini yaptıklarını ve yediklerini düşündüğümüzde olası bir göç ihtimali her zaman vardır. Özellikle konaklama merkezleri ve otel gibi işletmelerde bu tür durumla karşılaşmak başta müşterilerin , kurum prestijinin ve çalışanlarının psikolojik olarak olumsuz etkilenmesine sebep olabilir.
AMERİKAN HAMAM BÖCEĞİ İLE MÜCADELE
Süratli yapıları ve karanlık ortamlarda aktif olmaları yok edilmeleri konusunda çok iyi olan Amerikan Hamam Böceği türleri arasında en zor yok edilenidir. Bu konuda eğitim almış , analizi ve tespiti eksiksiz yapılmış bir incelemeden sonra uygulamaya geçilmelidir.Marketlerde satılan hamam böceği ilaçlama ürünleri, bu haşerelerin yumurtalarını en korunaklı noktalara bırakması ve kendi vücut yüksekliklerinden daha dar alanlara saklanabilmeleri nedeniyle yeterince etkili olamaz.Çünkü bu maddelerle yapılan uygulamalar bütün hamam böceklerine ulaşamaz ve dolayısıyla da tekrar üremelerinin önüne geçemez.Hijyen kurallarına uygun olarak detaylı temizlik yapılması da hamam böceği istilasının sona erdirilmesi için yeterli değildir.Amatör olarak yapılan hiçbir ilaçlama ve müdahale bu böcekleri tam anlamıyla yok etmeyi başaramaz.Amerikan Hamam Böcekleri ile mücadele kapsamında uzmanlar tarafından geliştirilmiş iki tip mücadele yöntemi vardır.
Bunlardan en kolay olanı jel ilaçlama yöntemidir.Jel ilaçlama henüz istila noktasına gelmemiş Amerikan Hamam Böcekleri için uygulanır.Jel kıvamında hazırlanan ve içinde böceklerin hoşlandığı ve rahatlıkla kokusunu alarak bulduğu bir madde olan bu ilaç kendi özel tabancası yardımıyla uygulanmaktadır.Genellikle kapı ve pencerelerin pervazlarına, duvar çatlaklarındaki aralara, lavabo altlarına, mutfak dolaplarının ve çekmecelerin iç kesimlerine sıkılan bu ilacı yiyen Amerikan Hamam Böcekleri birkaç saat içinde imha edilmiş olur.Yedikleri yem ile karınları doymuş olarak yuvalarına dönen Amerikan Hamam Böcekleri yuvalarında ortalama 8-10 saat içerisinde bir süre sonra ölürler.Kendi türlerinide yiyen Amerikan Hamam Böcekleri domino etkisi gibi birbirlerini yiyerek zehirlenirler ve bu döngü ilacın etkisi geçene kadar devam eder.Jel ilaçlama yönteminde kullanılan yapışkan jel tabletlerin etkileri oldukça uzundur.
Diğer bir yöntem ise likit (sıvı) ilaçlama yöntemidir.Bu yöntem genellikle istila edilmiş yaşam alanları için uygulanır.Yaşam alanının yada hedef alanın tamamını veya çoğunluğunu sarmış Amerikan Hamam Böcekleri için en etkili yöntemdir.Sıvı ilaçlama uygulaması genel kullanıcı tarafından en fazla talep görendir.Çünkü bu ilaçlamada kesinlikle ilaçlanan ortamın terk edilmesi gibi bir durum söz konusu değildir.Yiyecek ve içecekler açıkta bırakılmadığı sürece sağlık açısından en ufak zararı yoktur.Bu yöntemle bir ev ilaçlaması yapıldığında ilaçlamanın başarı oranının üst düzeyde olması için en az 3-4 gün boyunca ıslak temizlik yapılmamalıdır.Burda dikkat edilmesi gereken nokta sıvı ilaçlama yapılırken Amerikan Hamam Böcekleri yumurtaları ilaçlamadan ve ilaçların gücünden etkilenmez.Bu nedenle belirli periyodlarla 1 yada 2 defa daha aynı yoğunlukla ilaçlama tekrarlanır.
